Hoe reageer jij in deze Coronacrisis?

Hoe reageer jij in deze Coronacrisis?

14 april 2020


Voor mensen die graag bezig zijn met verandering levert deze tijd gouden informatie op.
In deze blog combineer ik een mijmering van Jan Jacob Stam over de verschillende overlevingsmechanismen van sociale systemen met een paar goeie reflectievragen.

Mijmering
Jan Jacob laat heel mooi de bewegingen zien die vanuit de verschillende overlevingsmechanismen van sociale systemen ontstaan in deze Coronacrisis:

  • Het evolutionaire overlevingsmechanisme (de toekomst zoals die op ons af komt; ook wel Geist)
  • Het overlevingsmechanisme van het systeem (onze patronen en de geplande toekomst)
  • En ons eigen overlevingsmechanisme als onderdeel van een geheel (zowel de vrije wil als dat we in Freeze, Fight of Flight schieten)

Het evolutionaire overlevingsmechanisme (de toekomst zoals die op ons af komt)
Deze kracht kan nieuwe zaken scheppen maar ook bestaande zaken vernietigen. Hij is ten volle merkbaar als er een crisis is. Inmiddels merk je deze kracht in alle potentie in de wereld. Het is onvoorstelbaar wat er nu in korte tijd allemaal mogelijk is. Kijk alleen maar naar het tempo waarin nieuwe IC-bedden gecreëerd worden en uit alle hoeken en gaten oplossingen ontstaan die in no-time uitgevoerd worden. Als deze kracht over ons heen komt, krijgen zaken die in de kiem al bestonden ineens de kans om in versneld tempo te groeien. Kijk maar naar het online leren en thuis werken.

Andere zaken komen op losse schroeven te staan, zijn minder nodig. En de vraag is of ze straks weer in dezelfde mate nodig zijn als we voor deze crisis dachten.

Het overlevingsmechanisme van het systeem (onze patronen)
Het gaat hier om manieren die het sociale systeem heeft ontwikkeld waardoor het nog steeds bestaat. Het geeft ons houvast. Het zorgt voor voorspelbaarheid, stabiliteit en continuïteit. Het zorgt ervoor dat we zuinig om kunnen gaan met onze energie en veel gedaan krijgen. Er zit veel waarde in de patronen die we als mens en als organisatie ontwikkeld hebben. Vanuit dit overlevingsmechanisme horen alle oude verhalen over waarom de dingen zijn zoals ze zijn erbij. De historie doet ertoe.

Maar je voelt nu al op je klompen aan dat de beweging van het evolutionaire overlevingsmechanisme en dat van het systeem vaak tegengestelde bewegingen zijn. Dat is zeker nu goed merkbaar.

Het lastige aan dit overlevingsmechanisme is dat we ons onbewust naar die patronen gedragen. We doen het zonder dat we het doorhebben. Dat maakt deze tijd vanuit veranderkundig oogpunt bijzonder interessant omdat het ons bewust kan maken van deze patronen.

Hier is ons zoogdierbrein (of kudde- of tribale brein) aan het werk

Het overlevingsmechanisme van de eenheid binnen het grotere geheel
Hier gaat het ons om ons eigen plekje binnen de groep. Wat is die plek, wie horen er bij de groep. Wat is je rol en taak binnen de groep. Hoe heb je je te gedragen om bij de groep te horen.

Immers, als je als kind niet weet hoe je bij je gezin kunt horen… dan staat je overleven direct op het spel.

Hier zien we ook wat het voortbestaan van de groep potentieel kan bedreigen en zijn we geneigd om dat uit de groep te werken. Bijvoorbeeld oude cultuurpatronen. (Daarmee voel je aan dat dit mechanisme ook tegengesteld kan werken aan het systeem overlevingsmechanisme)

Hier kunnen we bewust nadenken over en plannen maken om de toekomst vorm te geven.

Tegelijk gaat het in dit overlevingsmechanisme soms ook over puur lijfsbehoud. Als dat aan de orde lijkt, schieten we in Freeze, Fight of Flight. We reageren direct op dat wat we als gevaarlijk waarnemen. En als jij er niet in schiet, maar één van je collega’s wel, dan zie je dit als een lopend vuurtje door de groep gaan. En dat is maar goed ook, als je het plaatst in het perspectief van kuddes op de savanne. Hier is dan ons reptielenbrein aan het werk.

Het origineel bericht van Jan Jacob vind je bij het Hellingerinstituut via deze link, klik hier.


Reflectievragen om bewust te leren over verandering en wat deze tijd ons brengt

Wat was jouw primaire reactie?
Het is onder deze spannende omstandigheden en onzekere tijden heel normaal dat ons reptielenbrein het even van ons overneemt. Welk gedrag daarbij hoort, is goed om te weten van jezelf en van je collega’s.

Fight? Ook wel zichtbaar als doen-doen-doen; of in de aanval tegen mensen of partijen waar we nog wel invloed op hebben.

Flight? Ook wel zichtbaar als je richten op je actielijst hoewel die er eigenlijk niet meer toe doet; of gewoon even weg willen naar buiten.

Freeze? Ook wel zichtbaar als heel alert zijn op alle informatie, maar nog even niet iets doen.

Wat was het gedrag waarin zich dat bij jou uitte? Welk gedrag zag je bij je collega’s? En als dit

fight versus freeze of flight was, konden jullie elkaar nog bereiken?

Stel je voor dat je één van de andere opties gedaan had? Hoe zag het gedrag er dan uit? Wat had het voor iets anders opgeleverd? Het helpt om in deze omstandigheden je bewustzijn te vergroten dat er opties zijn. Als mensen geen opties ervaren, wordt de situatie mogelijk traumatiserend.

Welke nieuwe dingen doe je of probeer je uit?
Onder druk wordt alles vloeibaar, je moet wel in de huidige omstandigheden. Kijk maar eens welke eerder onvoorstelbare besluiten nu ineens mogelijk zijn. Er worden nu bijvoorbeeld in een heel hoog tempo allerlei digitale opties uitgeprobeerd. Mijn buurvrouw is basisschool leerkracht. Die geeft nu dagelijks thuis les via Zoom aan groep 3 en 4. Aan het begin van de corona crisis schoot haar stresslevel nog door het plafond, maar nu lukt het eigenlijk al best.

Ikzelf heb een intervisiegroep begeleid via een digitale tool met beeld en geluid. Voor deze periode had ik dat geen optie gevonden vanuit de overtuiging dat je elkaar voor een intervisiesessie moet kunnen zien en voelen. Het bleek effectiever dan verwacht.

Welke patroon doorbrekende of nieuwe dingen ben jij aan het uitproberen/doen? Wat levert het je op. Wat ga je hiervan blijven doen?

Welke patroon doorbrekende of nieuwe dingen ontstaan er nu in je organisatie? Het helpt om je hier bewust van te zijn met elkaar, zodat je de winst hiervan na de crisis kunt omzetten in een blijvende verandering.

Welke vaste patronen laten zich nu juist harder gelden?
Onze behoefte aan houvast en zekerheid is nu juist groter. Dat helpt ook om ons reptielen- en tribale (zoogdier) brein weer wat tot rust te brengen, waarmee we weer onze ratio en creativiteit beter in kunnen zetten. Daniëlle Braun schreef hier een blog over met allemaal praktische tips hoe je dit kunt doen.

  • Welke gedragspatronen van jezelf of van je team/organisatie laten zich nu juist duidelijker zien?
  • Welke mis je echt? En zijn welke andere oplossingen heb je mogelijk al gevonden?
  • Wat is het groepje waarin je je terugtrekt? Mogelijk leg je hier ook een minder doordringbare grens omheen waardoor anderen van je organisatie jullie minder goed kunnen bereiken.

Je vindt haar blog hier.


Tip:
Leg de antwoorden vast. Als alles straks weer ‘normaal’ is ben je deze gouden informatie zomaar weer kwijt.

 

Ik hoor graag van je!

 

Nicole van der Ouw
Creatief Verandermanagement

 

Een half uurtje gratis sparren over veranderen? Met een paar rake vragen ga je gegarandeerd anders kijken.

Vul onderstaande gegevens in, dan neem ik contact met je op om een afspraak te maken:

Aan de slag met een Angstcultuur

NU BESCHIKBAAR – download of bestel het boek en ga aan de slag met een Angstcultuur!

Klik hier!