Ons Tribale Brein en de invloed ervan op veranderen

Klik op bovenstaande afbeelding voor een vergroting.

“Wat is de beste tip die je ons kunt geven om beter te leren veranderingen voor elkaar te krijgen?’ vroegen laatst een paar cursisten Verandermanagement. Mijn antwoord? Leer hoe ons Tribale Brein werkt. Waarom? Dat vertel ik in onderstaande blog.

Basale overlevingsfuncties

In het plaatje kun je zien uit welke drie delen ons brein is opgebouwd, evolutionair gezien. Dit begint bij het eerste deel, oftewel ons reptielenbrein. Dit deel van ons brein is evolutionair ontstaan in de periode dat er vooral reptielen op de aarde rondliepen. Een super effectief en efficiënt werkend deel van ons brein dat zich druk maakt over onze oerreflexen om te overleven. Heel fijn dat dit deel van het brein werkt, zonder dat we ons daar bewust druk om hoeven te maken. We zouden immers nergens meer aan toe komen als we de hele dag bezig waren met bewust in en uit te ademen, onze ogen te knipperen of ons hart te laten slaan. Of als we bewust moesten zorgen dat ons hart sneller ging slaan als we haast hebben. Dit deel van het brein zorgt er voor dat al onze basale overlevingsfuncties gewoon onbewust doorgaan. Voor inzicht in verandering is dit deel van het brein niet zo interessant. Het doet het gewoon.

Het kuddebrein

Voor inzicht in verandering is het tweede deel van het brein zeer interessant. Dit is het deel dat evolutionair ontstaan is in de periode dat de eerste zoogdieren op aarde rondliepen in kuddes. Het wordt dan ook wel het Zoogdierbrein, het kuddebrein of ons emotionele brein genoemd. Als je kuddes vertaalt naar de menselijke maat, heb je het over tribes, stammen. Daarom is de naam Tribaal brein in dit verband heel passend. Dit deel van ons brein is ook een bijzonder effectief brein, want kuddes met zoogdieren lopen al heel wat langer op de aarde rond als wij mensen. Dit deel maakt zich druk over overleven van zichzelf met behulp van de kudde, over emoties, over overleven en dus vechten, vluchten en bevriezen, over plek en positie in de kudde en nog wat meer zaken waarover je kunt lezen in Oerwetten van het systeem.

Rationele argumenten

Het derde deel van het brein, ook wel het rationele of mensenbrein genoemd, is ontwikkeld in de tijd dat we als mensen op de aarde rondlopen. Met dit deel kunnen we rationeel denken, denken over oorzaak en gevolg, ons dingen voorstellen die er nog niet zijn enzovoorts. Wat handig is om te weten, is dat ons tribale brein vier keer zo snel werkt als ons mensenbrein. Oftewel: je voelt voordat je denkt! Vervolgens bedenk je de rationele argumenten die bij je gevoel kloppen.

Tribaal denken

Normaal gesproken werken deze drie delen van ons brein prima samen. Zodra de boel echter spannend en onzeker wordt – dus ook bij verandering – raakt de verbinding tussen het rationele brein en het tribale brein verstoord. Ons tribale brein neemt zelfs de regie over, zonder dat er ook maar 1 rationele gedachte aan te pas komt. Dat is ook logisch, want evolutionair gezien: als er gevaar is moet er direct gereageerd worden en niet eerst gewikt en gewogen. Als je dus met mensen en groepen mensen – een kudde, een tribe – te maken hebt in verandering, heb je vaak te maken met het tribale denken. Heel handig dus om te weten wat de wetmatigheden zijn waar dit deel van het brein zich druk over maakt.

Wil je graag weten wat die wetmatigheden zijn? Lees dan het artikel over de oerwetten van het systeem. Meer hierover lezen? Google eens naar ‘Een steekje los’ van Dean Burnett of naar de boeken van Dick Swaab.